Kryeministri Edi Rama: Mirëdita! Faleminderit! Sot jemi këtu për të paraqitur rezultatet e procesit të Këshillimit Kombëtar, i cili ka qenë një proces i jashtëzakonshëm për nga volumi i punës dhe intensiteti i komunikimit me qytetarët.

Natyrisht, ka pasur në këtë proces një interferencë e padëshiruar, por një interferencë e padëshiruar që lidhet me mbarë botën dhe natyrisht me gjëra shumë më të rëndësishme, mbase, në këtë moment për qytetarët, sa i përket ekonomisë së tyre familjare dhe jetës së përditshme ekonomike të vendit. Megjithatë, ajo që është me rëndësi është që edhe pas apo gjatë kësaj interferencë të luftës në Ukrainë, që ka spostuar natyrshëm fokusin dhe vëmendjen, kemi vazhduar të kemi shumë pjesëmarrje dhe e kemi mbyllur Këshillimin Kombëtar me një shifër përtej të gjitha parashikimeve tona, mbi gjysmë milioni qytetarë.
Këtu jam së bashku me drejtoren e Agjencisë për Dialog dhe Bashkëqeverisje.
Agjencia ka organizuar, koordinuar dhe drejtuar procesin dhe falë edhe përfshirjes së INSTAT, si një shërbim për këtë proces me cilësi dhe profesionalizëm, kemi arritur, besoj, që ta përfundojmë Këshillimin Kombëtar me një rezultat pozitiv. Rezultati pozitiv është pjesëmarrja dhe natyrisht, kemi edhe gjëra që duhen përmirësuar.
Si herë e parë ishte natyrshëm, me shumë të panjohura edhe për ne vetë, por faktikisht, ajo që është më e rëndësishmja tani është që gjithë atyre qytetarëve që morën pjesë, pavarësisht opinioneve të tyre, t’u kthejmë besimin, tu shpërblejmë besimin, t’u japim mbrapsht atë që meritojnë, përkushtimin tonë, angazhimin tonë, që zëri i tyre të dëgjohet me respekt dhe që opinionet e tyre të kthehen në plane konkrete zbatimi në atë drejtim që ata na kanë orientuar me pjesëmarrjen e tyre.
Kjo është A-ja, në mënyrë që procesi i Këshillimit Kombëtar të rritet, të konsolidohet dhe të përfshijë gjithnjë e më shumë qytetarë, pa dallim bindjesh e pa dallim në asnjë aspekt dhe duke ruajtur konfidencialitetin. Në këtë rast, ne kemi bërë një proces me një shkallë anonimiteti ekstreme dhe e kemi bërë pikërisht për t’u dhënë të gjithëve mundësinë që të shprehen pa pasur asnjë lloj gajleje dhe asnjë lloj sikleti.
Do të shohim për më tutje se si do të procedojmë në këtë aspekt. Ka një sërë elementësh që meritojnë vëmendjen tonë dhe diskutimin e brendshëm, ashtu sikundër ka dhe një sërë propozimesh, sugjerimesh, vërejtje apo ankesa, quajini si të doni, të bëra nga vetë qytetarët që na kanë bërë të mendohemi dhe që do t’i shohim me shumë vëmendjen për t’i kthyer në një avantazh të përbashkët.
Edhe në hartimin e pyetjeve, qytetarët kanë kërkuar që të kenë më shumë zë dhe ne do mundohemi të gjejmë mënyrën se si edhe në procesin e hartimit të pyetjeve t’u japim mundësi qytetarëve të bëjmë propozimet e tyre.
Unë po ia kaloj fjalën drejtores së Agjencisë që të bëjë prezantimin e rezultateve dhe pastaj, sigurisht, do t’i përgjigjem çdo pyetjeje që ju do të keni lidhur me këtë temë.
Drejtorja e Agjencisë për Dialog dhe Bashkëqeverisje Eridana Çano: Faleminderit për prezencën tuaj për t’u njohur me rezultatet e procesit të Këshillimit Kombëtar, proces i cili është realizuar për herë të parë në Shqipëri. Siç jeni në dijeni, pyetësori i përbërë me 12 pyetje, dilema qeverisëse është për të marrë mendimin e shtetasve.
Procesi ka patur problematika, të cilat i kemi identifikuar, problematika dhe çështje të ngritura edhe nga vetë qytetarët, që do t’i mbajmë në vëmendje kur procesi të përsëritet sërish, pasi është një ushtrim, i cili do përsëritet në mënyrë vjetore.
Tanimë dua t’iu jap një paraqitje të përgjithshme të procesit.
Siç jeni në dijeni, procesi është lançuar në 19 janar dhe është mbyllur zyrtarisht në 31 mars të këtij viti.
Ka një pyetësor me 12 pyetje, me 3 alternativa, i cili i është adresuar çdo shtetasi shqiptar, në moshë madhore dhe pyetësori ka qenë tërësisht anonim.
Janë përdorur 3 metoda për mbledhjen e mendimeve të qytetarëve.
Metoda e parë ka qenë dërgimi i zarfit me pyetësorin në çdo familje shqiptare. Ka qenë plotësimi i pyetësorit përmes faqes online këshillimikombëtar.al dhe plotësimi i pyetësorit në tenda të ngritura në 61 bashki, një proces, i cili u bë në paralel me këta dy të parët, për t’i dhënë mundësinë më të gjerë qytetarëve për t’u përgjigjur dhe për të dhënë mendimin e tyre.
Procesi, sikundër e tha dhe kryeministri, është menaxhuar dhe koordinuar nga Agjencia për Dialog dhe Bashkëqeverisje, shpërndarja e zarfeve në adresë është kryer nga Posta Shqiptare dhe në fund, hedhja e të dhënave është realizuar nga INSTAT.
-563,195 qytetarë kanë dhënë mendimet e tyre për pyetësorin.
-9,447 pyetësore kanë rezultuar të pavlefshëm, çka përbën 2% të pyetësorëve të plotësuar, pyetësorë të cilët kanë qenë me 3 alternativa të plotësuara, pyetësorë të cilët kanë qenë bosh të dërguar mbrapsht dhe pyetësorë, të cilët kanë pasur një kryq dhe qytetari nuk ka dashur të japë një mendim.
-340,143 qytetarë e kanë dhënë mendimin e tyre përmes Postës, çfarë përbën 60% të pyetësorëve të plotësuar.
-127,130 qytetarë e kanë dhënë mendimin përmes faqes online, pra 23% e pyetësorëve të plotësuar dhe 95,922 qytetarë e kanë dhënë mendimin e tyre në tenda, çka përbën 17% të pyetësorëve të plotësuar.
Përgjatë muajit mars, procesi është shoqëruar nga një fushatë ndërgjegjësuese në media, rrjete sociale dhe në ambiente publike për t’i bërë të njohur qytetarët, jo vetëm me procesin, por edhe me pyetjet të cilat kishte pyetësori.
* * *
– Pika e parë që duhet të sqarojmë është mbi vërtetësinë e këtyre mendimeve që janë marrë nga qytetarët, për aq kohë sa kohë që procesi është kryer si online, si nëpërmjet zarfit të mbërritur në shtëpi, por dhe nëpërmjet tendave që janë vendosur në 61 bashkitë. Sa ekziston mundësia që një person mund të ketë shprehur mendimin e tij më shumë se një herë dhe si keni mundur ju të shmangni këtë votim të dyfishtë apo të trefishtë?
Kryeministri Edi Rama: Ne kemi bërë një pakt me veten, të themi, për të garantuar anonimitet absolut edhe një gjë e tillë mund të ndodhë, por nga ana tjetër ndodhi të tjera janë krejtësisht statistikisht të parëndësishme dhe angazhim qytetarësh për të votuar shumë herë në mënyrë masive s’ka patur si të ketë dhe nuk ka patur. Nuk e përjashtojmë që mund të ketë patur qytetarë që mund të kenë votuar më shumë se një herë në ndonjë rast, por nga ana tjetër kini parasysh që për të marrë opinionin e publikut, mjaftojnë 1000 pyetësorë për një sondazh, këtu kemi të bëjmë me numra eksponencialisht më të lartë, që faktikisht e shprehin shumë qartë tendencën e vendimmarrjes. Kështu që nuk na shqetëson fare kjo gjë.
– Duke iu referuar pyetjeve në pyetësor, sa i përket pyetjes dy dhe pyetjes tre, që kërkojnë ndryshime, jo vetëm në Kodin Penal por edhe ndryshime të tjera kushtetuese, si do t’i arrini këto dhe kur do fillojë puna për këto ndryshime?
Kryeministri Edi Rama: Nuk ka asnjë pyetje që kërkon ndryshime kushtetuese këtu. Nga ana tjetër, ne të gjitha këto pyetje apo më saktë këto dilema i kemi patur në tryezë të vendimmarrjes sonë prej disa kohesh dhe pikërisht pse kemi patur dilemë për kahjen e vendimmarrjes e kemi parë rrugën më të mirë të mundshme që t’i drejtohemi drejtpërdrejtë qytetarëve, pa asnjë dallim politik dhe të asnjë natyre tjetër, në anonimitet të plotë. Tani personalisht unë jam jashtëzakonisht i lehtësuar dhe i qartë për vendimmarrjet. Zëri i qytetarëve është kumbues në të gjitha këto drejtime që ne duam të ecim me vendimet që do të marrim dhe ne do bëjmë ekzaktësisht atë që qytetarët kërkojnë, disa gjëra më shpejtë, disa gjëra pak më ngadalë, proces është ky, por shumë shpejtë brenda pak ditësh, ju do të shikoni që të gjithë anëtarët e kabinetit, fusha e të cilëve ka lidhje me këto vendime do të dalin me angazhime konkrete për të realizuar planet përkatëse dhe për t’i kthyer njerëzve atë besim që ata i kanë dhënë këtij procesi.
– Për sa i përket pyetjes së gjashtë, kultivimit të kanabisit industrial. Qëndrimi qytetar ishte në favor 61%, kundër 29% dhe nuk e di 10%. Si do të procedoni ju qeveria për sa i përket kësaj çështjeje marrë në konsideratë edhe historikun që ka Shqipëria me kultivimin e kanabisit?
Kryeministri Edi Rama: Ne do të procedojmë ashtu siç shprehen dhe qytetarët, do të legalizojmë absolutisht kanabisin për përdorim mjekësor dhe do të hapim një front të ri pune dhe rritjeje ekonomike, përveçse edhe rritje në aspektin teknologjik. S’ka dilemë për këtë. Çfarë qytetarët kanë thënë, do të bëhet, kjo nuk diskutohet.
– Qëllimi i Këshillimi Kombëtar, keni deklaruar që është që qeveria të dëgjojë zërin e qytetarëve, por përse nuk e ka dëgjuar zërin e qytetarëve qeveria kur bëhet fjalë për kërkesat e tyre për heqjen e taksës të naftës, ndër më të lartat në rajon, ndoshta më e larta, 52% e çmimit të naftës sot është taksë dhe për heqjen e TVSH-së për produktet e shportës bazë të ushqimeve?
Kryeministri Edi Rama: Politika fiskale nuk bëhet me referendume, s’ka ndodhur kurrë dhe nuk ka se si të ndodhë.
– A ka një kosto i gjithë ky proces dhe mendoni që ia vlen qeveria të shpenzojë kaq shumë, nëse janë shumë, ose këtë shumë parash?
Shoh që pyetja e fundit “Open Balkan” ka marrë më pak mbështetje nga të gjitha pyetjet e tjera, të cilat kanë marrë një vlerësim pozitiv, ka marrë vetëm 59%. Ju step kjo mbështetje vetëm e 500 mijë qytetarëve, të cilët janë shprehur në këtë Këshillim Kombëtar dhe ju step dhe fakti tjetër që Serbia ndryshe nga Shqipëria s’ka një qasje shumë europiane sa i takon luftës Rusi-Ukrainë? Ende nuk ka një qëndrim të qartë të Serbisë.
Kryeministri Edi Rama: Së pari 59% është një mbështetje shumë e fortë. Pavarësisht se për të tjerat ka mbështetje më të fortë. Së dyti, mos harroni që procesi ka ndodhur me atë interferencë që thashë dhe sigurisht që lufta që nisi Rusia ndaj Ukrainës ka patur një impakt psikologjik edhe për shkak se u bë një zhurmë e madhe, në drejtimin që ju orientuat pyetjen tuaj, lidhur me korrelacionin mes luftës dhe pozicionit të Serbisë. Unë nuk kam pritur luftën për të marrë vesh se çfarë është politika e jashtme e Serbisë, cilat janë marrëdhëniet e Serbinë me Rusisë e kështu me radhë, e para.
E dyta, nuk ka qenë vendimmarrja as e imja, as e kësaj qeverie që në Ballkan të gjendet dhe Serbia. Serbia është aty, është një fqinje duam apo s’duam ne!
Serbia është një fqinje që do të jetë aty gjithmonë, siç do të jemi edhe ne këtu gjithmonë. Kështu që nuk do të iki diku tjetër, as ne do të ikim diku tjetër. Marrë parasysh këto dy gjëra, marrëdhëniet e fqinjësisë me Serbinë janë jashtëzakonisht të rëndësishme edhe për faktin e ndryshimit mes nesh dhe tyre në këtë aspekt që ju bëtë pyetjen.
Nga ana tjetër, Shqipëria, Ballkanin e Hapur nuk e bën për Serbinë, e bën për veten e vet. Ballkani i hapur nuk mbron interesat e Serbisë, mbron interesat tona dhe natyrisht serbia mbroin intersat e veta dhe gjithëkush tjetër mbron të tijat, nuk diskutohet.
Ballkani i hapur është një nismë interesash konverguese, jo diverguese dhe çdo konvergjencë që ne realizojmë në marrëdhëniet e fqinjësisë, i shërben paqes, i shërben sigurisë, i shërben zhvillimit ekonomik dhe social. Dhe kur flasim për paqe, paqja bëhet me ata që kemi patur probleme, me ata që ke probleme. Me ata që nuk ke probleme, ti nuk ke asgjë për të bërë se paqja është aty, është gati.
Ballkani i hapur është një interes shumë i rëndësishëm i Shqipërisë dhe shqiptarëve, edhe i Kosovës, por unë jam udhëheqës i Shqipërisë, nuk jam udhëheqës i Kosovës dhe nuk dua t’i jap as mend dhe as këshilla të pa kërkuara udhëheqësve në Kosovë.
Është në interesin e madh të Shqipërisë që të zgjerojë hapësirën e vet të lëvizjes së njerëzve, mallrave, shërbimeve, kapitaleve. Për “Ballkanin e Hapur” shkoni pyesni fermerët shqiptarë, shkoni pyesni eksportuesit shqiptarë të të gjitha fushave, që prej vitesh kanë marrëdhënie pune me tregun në Ballkan dhe me tregun në Serbi. Unë nuk e kuptoj se çfarë është ky insistim për një aktivitet që njerëzit e bëjnë edhe sot që flasim ne, e bënin edhe para se të lindte Ballkani i Hapur, ne të mos bëjmë tonën që aktiviteti i njerëzve të lehtësohet. S’e kuptoj. Këtë mund ta pjellë vetëm pjesa e mbrapshtë e mendjes sepse pjesa e mbarë e mendjes shqiptare dhe e çdo mendjeje nuk e pjell këtë anarki logjike.
Për sa i përket kostos së procesit është minimale, në raport me përfitimin nga procesi.
Ky është një proces, mbajini shënim fjalët e mia, që do të kthehet në traditë dhe do të jetë një proces kurues për marrëdhëniet politike në Shqipëri, në nivelin qytetar dhe për marrëdhëniet e qytetarëve me politikën.
Politika nuk është spektakli i ulët që jepet në mënyrë të përditshme nga të gjithë protagonistët, përfshirë dhe ju bashkë me mua në televizor. Mund të jetë dhe ajo, po nuk është ajo, politika është kjo. Çfarë do të bëjmë me këtë, çfarë do të bëjmë me këtë? Me gjërat që kanë të bëjnë me jetën e përditshme të njerëzve, pavarësisht se çfarë simpatish, bindjeje, se çfarë kahjeje, se çfarë votojnë dhe kjo është politika. Kjo është një përfshirje e drejtpërdrejtë në politikëbërje, në mënyrë konkrete, por edhe një përfshirje e jona me njerëzit në mënyrë konkrete për të marrë edhe ne pjesën që na intereson në këtë proces që është qartësia në vendimmarrje. Nuk do t’i komentoj unë se për cilat prej këtyre vendimeve, psh unë kam qënë më i anuar në anën tjetër, në anën humbëse, por jo të gjitha ato vendime që janë sot qartësisht, të shprehura se në çfarë drejtimi duhet të shkojnë, janë vendime që unë do t’i kisha marrë po njësoj.
Mua personalisht dilemat më kanë ikur se natyrisht dilemë do të thotë që je i lëkundur, por kam qenë i lëkundur më shumë në anën e ndonjërit prej atyre vendimeve që ka marrë pakicën, kështu që është reciproke kjo gjë. E fundit që po e përsëris sepse e thashë më parë, nga ky proces kemi nxjerrë disa mësime dhe do të përpiqemi që në Këshillimin e ardhshëm Kombëtar ta hartojmë, duke gjetur një rrugë që njerëzit na japin mendime se çfarë temash, natyrisht tema nuk mund të jetë që ‘’ a doni të hiqet taksa e naftës” sepse nëse ne bëjmë një këshillim kombëtar për taksat, sigurisht që 95% e njerëzve do të thonë që të hiqen të gjitha taksat, kjo do të jetë tendenca, por nuk mund të bëjmë këshillim kombëtar për atë që është evidente, në raport me barrën që duhet të mbajmë të gjithë bashkë.
Këshillimi Kombëtar bëhet për një përgjegjësi të përbashkët, për të çarë disa rrugë të reja ose disa shtigje. Amnistia e plotë fiskale është të çash një rrugë të re. Janë nisur dhe janë ndalur qeveritë më parë, jemi nisur dhe ndalur dhe ne. Tani ka folur opinioni publik shqiptar që është më shumë sesa të flasë një shumicë qeverisëse. Tani këtë gjë duhet ta marrin në konsideratë dhe partnerët tanë, që këtu duhet të bëhet ajo që thotë populli shqiptar. Rrugës sigurisht do ta gjejmë shpejt dhe do ta bëjmë shpejt.
Është koha që shqiptarëve t’u jepet mundësia që kursimet nga puna t’i legalizojnë plotësisht, në një vend që ka hyre në sistemin bankar i fundit në Europë dhe sot që flasim, e dhënë zyrtare është vendi më kesh që ka Europa, pra vendi me më pak akses, ose me pak përfshirje të pasurisë, në sistemin bankar në Europë, me diferencë. Që do të thotë një ekonomi informale e konsiderueshme, që do të thotë pasqyra e ekonomike e Shqipërisë zyrtarja është shumë ndryshe nga pasqyra reale ekonomike e Shqipërisë. Mirëpo në këtë pasqyrë ekonomike dihet emigrantët kanë një rol të jashtëzakonshëm dhe është e patolerueshme që edhe për të sjellë edhe 30.000 paund nga Britania e Madhe duhet të kalojnë në një kalvar të paimagjinueshëm edhe këtu, bllokime, verifikime, hetime, është e patolerueshme. Kështu që çdo pike djerse e emigrantëve duhet të çmohet në mënyrë financiare, duke u formalizuar. E natyrisht edhe këtu brenda qarkullon një pjesë ose fle një pjesë e parasë së bizneseve që është në vite puro evazion fiskal. Edhe për këtë do të shikojmë se si do të integrohemi në këtë amnisti, se në fund të fundit për këtë bëhet amnistia.
– 60% e pyetësorëve janë plotësuar nga Posta Shqiptare. Pyetja e parë, a lidhet drejtimi i zotit Ervin Bushati nga institucioni me këtë proces? Nëse jo, pse është larguar?
Pyetja e dytë, në pyetësorin e Këshillimit Kombëtar, keni përfshirë dhe largimin/pezullimin e gjyqtarëve dhe prokurorëve që abuzojnë me detyrën. Si do ta përcillni zërin e qytetarëve në këtë pushtet të pavarur?
Kryeministri Edi Rama: Nganjëherë i bëj pyetjen vetes, ju e keni seriozisht apo e dini që po bëni një pyetje që është pa kuptim, por duhet bërë, sepse ne nuk hyjmë në pushtetin e pavarur, por ne jemi edhe pushtet legjislativ dhe është pushteti legjislativ që përcakton rregullat për atë pushtetin tjetër. Nuk bëhet fjalë për të pezulluar ne qeveria, gjykatësit ose prokurorët, bëhet fjalë për të bërë një ndërhyrje në legjislacion që ka qenë në draftin e reformës në drejtësi dhe pastaj ka rënë rrugës që këta njerëz të pezullohen në vend dhe të pezulluar të hetohen, jo të vazhdojnë punën këta dhe në anën tjetër të vazhdojë hetimi dhe të vazhdojnë të bëjnë gjëma. Qytetarët e kanë kuptuar shumë qartë këtë dhe në këtë pikë, vendimi im ka qenë absolutisht siç është ky që thonë qytetarët, por përsëri mbështetja edhe e qytetarëve për këto vendime natyrisht që na jep përgjegjësi më shumë dhe patjetër një pozicion më të fortë, nuk diskutohet.
Si do ta bëjmë këtë? Do ta bëjmë siç i kemi bërë të gjitha gjërat që i kemi thënë, mbase kjo do të marri pak më shumë kohë se nuk është vetëm në dorën tonë, por gjërat që unë them, bëhen, është vetëm çështje kohe, se përndryshe nuk i them. Them atë që bëj dhe bëj atë që them, nuk diskutohet. Çështje kohe dhe çështje si shkojnë proceset sepse nuk mund të parashikojmë çdo gjë që ndodh.
Për sa i përket drejtorit, kjo është risi në konferencat e shtypit, por unë nuk përgjigjem për vënie dhe largime drejtorësh, s’është puna ime dhe s’është fare temë për këtë sallë.

– Zoti Rama, në pyetjen 11, që i referohet ndarjes së Shqipërisë nga Maqedonia e Veriut, 67% e qytetarëve kanë kërkuar ndarje të Shqipërisë nga Republika e Maqedonisë së Veriut. Në mbledhjen e radhës në qershor, nëse nuk do të ketë hapa përpara pozitivë për Shqipërinë, pra i referohem uljes në tryezën e parë ndërqeveritare, do të kërkoni ndarjen e Shqipërisë nga Maqedonia e Veriut në rrugëtimin drejt integrimit europian?
Kryeministri Edi Rama: Absolutisht! Mos më pyesni mua a do bëj unë atë që është shprehur qartë nga qytetarët.
– Një ditë më parë, deklaruat se Partia Socialiste i ka votat për të zgjedhur e vetme Presidentin dhe nuk është e varur nga të tjerët, në këto kushte nuk do të ketë një dialog me opozitën në Parlament për të zgjedhur në krye të shtetit një emër konsensual?
Kryeministri Edi Rama: Qenkeni një grup sot, se do të jepja të njëjtën përgjigje që i dhashë një vajze më përpara, i keni seriozisht këto apo duhen bërë? E thashë edhe dje këtë gjë shumë qartë, që ne po bëjmë përpjekje për të komunikuar me të gjitha copat dhe çikat e mundshme, me të cilat mund të komunikojmë se jo me çdo copë në atë Parlament ne kemi ndërmend të komunikojmë. Do komunikojmë me të gjitha copat dhe çikat që përfaqësojnë të gjallët.
Ndërkohë, për sa i përket tjetrës, po. Ne do të presim vendimmarrjen e Këshillit Europian. Shumë njerëz shpresojnë se këtë herë do të ndodhi ajo që duhet të kishte ndodhur, prej disa vitesh tanimë, dhe që Bullgaria do ta heqë veton. Unë nuk jam aq optimist sa janë shumë të tjerë, por kjo nuk ka rëndësi. Unë ja u kam thënë dhe e përsëris, kjo çështja e datave është çështja e tyre, nuk është çështja jonë. Çështja jonë është që ne të jemi çdo ditë, duke bërë gjënë që duhet bërë, që ky vend të bëhet një vend me standarde e një vendi anëtar i Bashkimit Europian. Pastaj datat dhe orën se kur ne hyjmë në X derë të X korridori të labirintit të integrimit e kanë ata dhe këtë gjë e mësuam nga zhgënjimet, sepse na gënjyen disa herë dhe tanimë nuk jemi më të predispozuar që të gënjehemi, por në momentin që kjo nuk do të ndodhë ne do të ndryshojmë kursin komplet. Kursi ynë do të jetë komplet i ri. Ne do të kërkojmë ndarjen nga Maqedonia e Veriut absolutisht dhe do ta bëjmë në çdo instancë, në çdo qeveri të Bashkimit Europian, me Brukselin do ta bëjmë me të gjithë. Shqipëria nuk mundet më të presi që të zgjidhin një sherr mes tyre dy komshinj fqinj, me të cilët ne kemi marrëdhënie shumë të mira, s’kemi asnjë problem për tu ulur në tryezën e konferencës. Ne do të bëjmë tonën, kursi i politikës tonë në këtë drejtim do të ndryshojë plotësisht.
– Ju deklaruat se do t’i përgjigjeni pozitivisht përgjigjeve që keni marrë nga qytetarët për legalizimin e kanabisit. Kur do të ndodhë kjo?
Kryeministri Edi Rama: Shumë shpejt! Shumë shpejt!
– A mund të vendosin 500 mijë qytetarë për shumicën e shqiptarëve, duke nënvizuar faktin që nuk mbajnë asnjë përgjegjësi dhe duke mos patur garanci se çfarë njohurish kanë mbi ligjin? Për pyetjen përsa i përket ashpërsimeve penale, ishin të gjithë, një numër i konsiderueshëm “pro”.
Meqë po flasim për presidentin, për të shmangur këtë sherrin politik, a mundet që në pyetësorin e radhës, meqë thatë që do të përsëritet, të jetë dhe pyetja që presidenti të zgjidhet nga populli?
Kryeministri Edi Rama: Nuk e kuptova pse ju i konsideroni qytetarët të pavetëdijshëm për përgjigjet e tyre meqë kanë kërkuar ashpërsimin e vendimeve. S’e kuptoj ku e bëtë lidhjen. Megjithatë nuk ka rëndësi për mua kjo, sepse për mua ka rëndësi çfarë thonë qytetarët dhe që të them të vërtetën, në pritshmërinë time, 300 mijë përgjigje ishte objektivi i realizuar për pjesëmarrje, mbi 500 mijë i ka kaluar pritshmëritë, si herë e parë dhe patjetër që 500 mijë qytetarë kanë një peshë të jashtëzakonshme për natyrën që ka ky këshillim, nuk është referendum zyrtar. Ky është një këshillim dhe në këshillim ka peshë edhe një grup interesi me 20 veta. Se kur ne këshillohemi me grupet e interesit, 20 veta vijnë që flasin me ne, por ka peshë. Dëgjojmë, kuptojmë dhe kjo lidhet me vendimmarrjet tona. Pra nuk është një këshillim për vendimmarrjet e të tjerëve, as për t’i imponuar të tjerëve ndonjë gjë. Kjo lidhet me vendimmarrjet tona dhe mbi 500 mijë shqiptarë dhe shqiptare që kanë marrë mundimin të mbushin atë pyetësor dhe ta dërgojnë, ta rikthejnë te posta, ose të hyjnë në kompjuter, ose të shkojnë te tenda, na kanë bërë një nder shumë të madh, një respekt shumë të madh dhe ne do bëjmë çmos që tua kthejmë edhe nderin edhe respektin duke ju dhënë dhe provën atyre, por edhe të tjerëve që kanë qenë skeptikë dhe që i mirëkuptoj, se opinioni i tyre vlen.
Një nga pyetjet më insistuese që unë kam ndeshur deri në momentin kur vendosa të dal nga rrjeti social i Facebook si një komentues aktiv, ka qenë: “Çfarë garancie kemi ne që përgjigjet tona merren parasysh? Kush na siguron ne që këto përgjigje kanë vlerë”? Skepticizëm i madh, i mirë kuptueshëm. Tani është radha jonë që ta provojmë që jo vetëm kanë vlerë, por janë absolute këto vendimmarrje, nuk janë relative. Ne nuk do i shmangemi. E thashë, jo të gjitha mund të bëhen menjëherë, por të gjitha do të bëhen, siç i kanë kërkuar qytetarët.
Unë jam kundër personalisht, që në një republikë si e jona, Presidenti të zgjidhet nga populli sepse nuk është në natyrën e Republikës sonë. Nëse do zgjidhnim Presidentin nga populli, do duhej që Presidentit t’i jepnim më shumë pushtet. Të sjellësh nga populli një President që nuk ka pushtet, në kuptimin që është një figurë, se tani normal që të gjithëve u është ngatërruar pak fotografia e rolit të Presidentit se kemi pasur një fatkeqësi natyrore për disa vjet në atë godinë, por roli i Presidentit në këtë republikë që kemi ne, siç është në Itali apo Greqi që janë republika me konstitucion të ngjashëm, është i tillë që e bën të pakuptueshme pse duhet të zgjidhet nga populli. Nëse do t’i jepnim Presidentit më shumë fuqi, atëherë patjetër që jo vetëm do ishte e mundur, por do ishte dhe gjëja e duhur për të bërë. Unë personalisht, e thashë, jam kundër për të parën, por jam i hapur për të dytën, që nëse duan njerëzit mund të rishikohet mënyra se si është konstituuar e gjitha por kjo kërkon shumë punë, konsultime dhe shkon përtej vendimmarrjes së qeverisë. Ajo është vendimmarrje e madhe se është ndryshim Kushtetute. Ne nuk mund të bëjmë Këshillim Kombëtar dhe të marrim përsipër e të garantojmë që kjo do ndodhë. Ne mund të bëjmë një Këshillim Kombëtar për të marrë një opinion të publikut dhe për të përfaqësuar publikun në një debat të tillë, por që të garantojmë që e thatë ju dhe kjo do bëhet nuk e bëjmë dot sepse kjo kërkon 94 kokrra votash, që me gjithë kapjen e madhe të shtetit, ne nuk e kemi.
– Do pyes prapë për pjesën e gjyqtarëve. Ju thatë që do ndërhyni në legjislacion, pra në reformën në drejtësi. A do ketë nevojë për ndryshime kushtetuese kjo ndërhyrje?
Kryeministri Edi Rama: Sa herë duhet ta them jo? E dhashë përgjigjen më parë dhe e thashë që asgjë nga këto që janë këtu nuk ka nevojë për ndryshime kushtetuese. Edhe njëherë që të kuptohemi, se ju jeni edhe me kartëvizitë që jeni të thellë si media kështu që po e thelloj që ta kuptoni.
Sot në legjislacionin ekzistues, gjykatësit apo prokurorët pezullohen nga Këshilli i Lartë i Gjyqësorit apo Këshilli i Latë i Prokurorisë dhe mbas një hetimi. E vetmja gjë që sipas nesh dhe sipas publikut, duhet të ndryshojë është që me të njëjtën mekanizëm të pezullohen dhe pastaj të fillojë hetimi. Pra, nëse ka një dyshim të arsyeshëm për kryerjen e një akti në shkelje haptazi me ligjin nga prokurori apo gjykatësi, atëherë prokurori dhe gjykatësi pezullohet, pra merret një “masë sigurie” për qytetarët që ky person të mos vazhdojë të gabojë dhe bëhet hetimi. Në rast se institucioni përkatës del në konkluzion pozitiv apo negativ, atëherë sipas konkluzionit personi ose përjashtohet ose vazhdon punën. Pra, nuk ndryshon asgjë tjetër, nuk ka asnjë ndërhyrje nga ana e qeverisë brenda, nuk ka asnjë ndryshim kushtetues, ka vetëm një ndryshim të kohës së ndërhyrjes së të njëjta institucioneve të pavarura të sistemit tonë të ri të drejtësisë.
– Ditët e fundit, Prokuroria e Posaçme ka vënë nën sekuestro inceneratorin e Fierit dhe ka kërkuar arrest me burg për një deputet të PS-së, i cili ka qenë funksionar i lartë i Ministrisë së Mjedisit. A mendoni se ka ardhur koha që t’i rishikoni këto kontrata koncesionare apo t’i pezulloni këto kontrata për inceneratorët?
Kryeministri Edi Rama: Është një fjalë që unë e kujtoj shumë shpesh, ma ka mësuar gjyshja. E di dhe latinisht por edhe italisht, unë po e them shqip. “Të gabosh është njerëzore, të insistosh në gabim është djallëzore”. Kjo pyetje, përsëritet e përsëritet e përsëritet ndërkohë që përgjigja është shumë e thjesht. Shteti, qeveria nuk vepron si gazetë, as nuk vepron dot në bazë të reagimit, në dukje krejt të natyrshëm individual. Se si individ, nëse doni ta dini, si individ jashtë barrës së kësaj zyre, unë mendoj si ju, por ligjërisht kjo nuk bëhet dot sepse kemi të bëjmë me një proces që vazhdon, nuk kemi të bëjmë me një dënim përfundimtar të formës së prerë. Nëse ne bëjmë këtë që si reagim, e përsëris, i menjëhershëm në nivelin individual edhe unë e kam si ju, ne shkelim ligjin. Sa herë do e përsërisim këtë dhe deri kur do vazhdojë që gazetarët të bëjnë propagandë kur bëjnë pyetje? Deri kur? Deri kur do vazhdojë që gazetarët të bëjnë prokurorin kur marrin mikrofonin? Kjo është pyetje retorike sepse është liria dhe e drejta e çdo gazetari të bëjë prokurorin, gjykatësin e ç’të dojë, por kjo është një pyetje retorike e imja sepse për ata që dëgjojnë, krijohet përshtypja që ju jeni në anën e duhur dhe ne jemi në anën e gabuar ndërkohë që e vërteta është ndryshe.
Ne jemi në të njëjtën anë bashkërisht, në reagimin e arsyes së një bisede mes njerëzish që nuk kanë përgjegjësi, por në raport me përgjegjësinë ne jemi në anën e duhur e ju në anën e gabuar, sepse nuk mundet qeveria të ndërpresë kontrata bazuar në procese që nuk kanë përfunduar. Nuk mundet dot ta bëjë këtë gjë, është e ndaluar me ligj, nuk e bën dot! Prandaj, nuk ka lidhje fare as me sekuestrot, as me kërkimet, as me arrestimet. Kontrata është kontratë dhe kontrata është aty deri në momentin kur ka një arsye ligjore, të sanksionuar nga një pushtet i pavarur, jo nga pala kontraktuale që në këtë rast është qeveria, por nga një pushtet i pavarur prej palëve sepse është shkelje e ligjit.
Në përfundim të këtij komunikimi, duke shpresuar që ai pakti, kompromisi që kemi bërë, që për përgjigjet jashtë teme ju do shfrytëzoni një hapësirë tjetër dhe nuk do hiqni temën nga raportimi juaj, shpresoj që ta bëni dhe ju që merreni me gjëra më serioze se sa merremi ne të tjerët, që këtë Këshillimin Kombëtar ta pasqyroni dhe pastaj bishtat i nxirrni vetë dhe me rekapitullimin sepse ky ishte një proces i jashtëzakonshëm për nga volumi, por shumë i dobishëm për të kuptuar se si do ta përmirësojmë dua të falenderoj me shumë respekt të gjithë ata që kanë marrë pjesë, pavarësisht opinionit që kanë dhënë pro, kundër, nuk e di, të gjithë ata që kanë marrë pjesë, në anonimitet të plotë. Është qartësisht e dukshme që pjesëmarrja ka qenë e përzier, pra pavarësisht se për kë votojnë njerëzit aty duket qartë që ka pasur pjesëmarrje të përzier dhe kjo është gjëja më e mirë e Këshillimit sepse e thashë, spektakli banal i politikës dhe i mediave mbi politikën nuk është arsyeja pse politika ekziston. Sigurisht që politika prodhon edhe nga këto, por politika në radhë të parë është përmbajtja e Këshillimit Kombëtar. Politika në radhë të parë është zgjidhja e përbashkët e çështjeve të përbashkëta për interesin e gjithsecilit dhe të vendit tonë të përbashkët. Përfshirja në Këshillimin Kombëtar është përfshirja në politikë për të bërë politikë pa refuzuar as përkatësinë tënde në një kamp apo në një kamp tjetër politik apo partiak, as bindjet e tua dhe asgjë tjetër. Thjesht për të dhënë dhe ti mendimin tënd për gjëra që kanë të bëjnë drejtpërdrejtë me ty sepse në mos për një temë, për një temë tjetër, Këshillimi i prek të gjithë.

Shumë faleminderit të gjithëve!